30 Ocak 2018 tarih ve 30317 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2018-32/45) (“Tebliğ”) yayımı tarihinde yürürlüğe girerek döviz bürolarına (yetkili müesseseler) ilişkin mevzuata birçok değişiklik getirmiştir.

İşbu Tebliğ ile yetkili müesseselerin kuruluş, faaliyet, şube açma, yükümlülük ve denetimleriyle ilgili konular 2006 yılından bu yana ilk kez kapsamlı bir düzenlemeye tabi tutulmuştur.

I. Tebliğ ile Getirilen Değişiklikler

Tebliğ ile getirilen en büyük değişiklik, yetkili müesseseler için A ve B grupları olarak ikili bir ayrım öngörülmüş olmasıdır. İşbu Tebliğ tahtında, yetkili müessese, işbu Tebliğ’de tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde işlemler yapmasına izin verilen anonim şirketleri; A grubu yetkili müessese ve B grubu yetkili müessese ise söz konusu Tebliğ ile belirlenen faaliyetlerde bulunabilen yetkili müesseseleri ifade etmektedir.

İşbu Tebliğ uyarınca, A grubu yetkili müesseseler aşağıda listelenen faaliyetlerde bulunabileceklerdir;

1) Kaydi para hariç yabancı paraları almak ve satmak, bunları daha küçük veya daha büyük küpürlerle ayrı cins kaydi para hariç yabancı paralarla değiştirmek,

2) Merkez Bankası’nca tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde döviz natık çekleri satın almak,

3) Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar (milli ziynet ve meskük ve benzeri) ile bir kilogramdan küçük bar veya külçe şeklindeki standart işlenmemiş altınların alım satımını yapmak,

4) Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapılan transferler yoluyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek,

5) Borsaya üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde kıymetli taşlar ile standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve Borsada sürdürülmekte olan kıymetli maden ve taşlara ilişkin işlemleri yapmak,

6) Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek,

7) Elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının temsilcisi olarak faaliyet göstermek.

8) Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde merkez ve/veya şube adresleri ile uygun görülen diğer yerlerde para makineleri aracılığıyla yabancı para alım satımı ve buna ilişkin işlemleri yapmak,

9) Tutar sınırlaması olmaksızın banka kartları ve 10 bin ABD Dolarına kadar ön ödemeli kartlar aracılığıyla yabancı para alım satımı yapmak,

10) Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde Müsteşarlıktan izin alınması şartıyla, yurt dışına madeni yabancı para veya Türk Lirası banknot sevkiyatı gerçekleştirmek,

11) Müsteşarlıkça uygun görülen diğer faaliyetleri gerçekleştirmek.

Bunun yanı sıra, B grubu yetkili müesseseler ise A grubu yetkili müesseselerin faaliyet konularından yalnızca (1), (2), (3) ve (4) maddelerinde yer alan faaliyetlerde bulunabileceklerdir.

Yetkili müesseselerin kurulması ve faaliyete geçmesi için Hazine Müsteşarlığı’ndan (“Müsteşarlık”) izin alınacak olup A ve B grubu yetkili müesseseler yukarıda belirtilen faaliyetler haricinde faaliyetlerde bulunamayacaklardır. Ayrıca söz konusu müesseseler Tebliğ uyarınca ticaret unvanlarında, iş yeri açma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, iş yerinde veya internet sitelerinde bu faaliyetler haricinde işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamayacaklardır.

Bunlara ek olarak; yetkili müesseselerin mali yapılarının güçlendirilmesi kapsamında, önceki düzenlemede 500 bin Türk Lirası olan asgari sermaye şartı A grubu yetkili müesseseler için 5 milyon Türk Lirası; B grubu yetkili müesseseler için ise 1 milyon Türk Lirasına yükseltilmiştir.

Getirilen bir başka değişiklik ile, Tebliğ uyarınca kurulmasına izin verilecek müesseselerin anonim şirket olması ve şirketin ana sözleşmesinde yer alan ticaret unvanında A grubu için “yetkili müessese”; B grubu için “sınırlı yetkili müessese” ibarelerinin bulunması şartı aranmıştır.

Tebliğ’in 11. maddesinde A grubu yetkili müesseselerinin şube açmaları Müsteşarlığın iznine tabi tutulurken, B grubu yetkili müesseselerin şube açmak için başvuruda bulunamayacakları ve yeni şube açamayacakları düzenlenmiştir.

II. Tebliğ Kapsamında Göz Önünde Bulundurulması Gereken Tarih ve Süreler

A grubu yetkili müessese kurmak için Müsteşarlığa yapılacak başvurular 1 Mart 2018 tarihi itibariyle; B grubu yetkili müessese kurmak üzere Müsteşarlığa yapılacak yeni başvurular 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren yapılacaktır. Kurucular, Müsteşarlıkça kuruluş izni verilmesini takiben, müesseselerin izin tarihinden itibaren 90 gün içerisinde yetkili müesseselerin kuruluş işlemlerini tamamlayarak faaliyet izni almak üzere Müsteşarlığa başvurmaları gerekmektedir. Yetkili müesseselerde, faaliyet izni verildiği tarihten itibaren 1 yıl geçmedikçe hisse devri gerçekleştirilemeyecek ve yetkili müesseselerin ortaklarında değişikliğe neden olan hisse devirleri de Müsteşarlık iznine tabi olacaktır.

Halihazırda faaliyette bulunan yetkili müesseseler ise 1 Ocak 2019’a kadar A grubu ve B grubu yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvuracak ve 1 Temmuz 2019 tarihine kadar Tebliğde öngörülen kuruluş, başvuru ve yetkili müessese faaliyet iznine ilişkin şartları yerine getirecektir.



Yazar: Gözde Ünalan